Online trainingen zitten in de lift. Dat is al een aantal jaren zo maar de actualiteit en de maatregelen rond #COVID19 zorgen voor een extra motivatie om online als alternatief in de dienstverlening te overwegen.
De voorbije jaren nam ook de populariteit van het breinleren toe. Dat meer en meer bevindingen uit de neurowetenschap worden vertaald naar visies omtrent leren en ontwikkelen en communicatieve vaardigheden is daar niet vreemd aan.
In een artikel van Jan-Hendrik Vervelde uit september 2016 lezen en leren we dat Antonio Damasio in ‘De vergissing van Descartes’ over de relatie tussen brein, lichaam en geest schreef. En dat David A. Sousa en John Medina dit vertaalden naar visies op leren en ontwikkelen.
Dit levert het volgende 5-punten plan op :
1. Samen breinleren door spiegelneuronen
Als mensen zijn we uitgerust met een sociaal interactiesysteem dat ons laat leren door na te doen wat we waarnemen. Hoewel we dagelijks tot 30.000 neuronen verliezen door ouder te worden, kunnen we tegelijkertijd honderdduizenden nieuwe synaptische connecties leggen door te leren en het geleerde te versterken.
Spiegelneuronen zorgen ervoor dat wanneer we iemand een handeling zien doen, dezelfde neuronen worden geactiveerd als wanneer we het zelf zouden doen. Voorbeeldgedrag is hierdoor een van de sterkste leerinterventies. Op onbewust niveau, maar ook op bewust niveau, door selectief te imiteren wat je zelf als succesvol en gewenst gedrag ziet. Dit betekent dat contact met andere deelnemers belangrijk is: alleen dan kun je imiteren hoe de ander iets doet.
Ook bij online trainen: zo bevatten videorollenspellen voorbeeldvideo’s en kunnen de opnamen met andere deelnemers worden gedeeld.
2. Veilig en constant ontwikkelen
Onze hersenen zijn een overlevingsorgaan, ontworpen om constant nieuwe problemen op te lossen in een veranderende omgeving. Het is dus beter om een semi-constante stroom van oefeningen te bieden, dan een paar lange interventies. Daarnaast is onze cortex ontwikkeld om samen te werken en relaties op te bouwen met anderen. Dat betekent tegelijkertijd dat we ons veilig en op ons gemak moeten voelen om te leren.
Dat kan in groepsverband, maar dat kan ook door bepaalde dingen (eerst) op onszelf doen: een rollenspel via video in een eigen veilige omgeving in plaats van live in een grote groep.
3. Korte stukjes aandacht en oefening
Weleens geprobeerd een boek te lezen voor de tv? Dat gaat een stuk minder snel als hij aan staat, doordat je brein wordt afgeleid door bewegende beelden. Daar focussen ze zich graag op. Niet te lang, want na tien minuten dwalen ze weer af. Communicatieve vaardigheden moeten dus in korte stukjes worden aangeleerd. Informatie wordt in chunks in ons brein gecodeerd en daardoor beter onthouden.
Hoe vaker je dezelfde situatie oefent of tegenkomt, hoe beter deze je bijblijft.
Trainingen worden dus het best ontworpen om steeds in korte tijd een (sub)vaardigheid te leren of verbeteren.
4. Het benutten van het onbewuste
99 procent van je hersenprocessen voltrekken zich onbewust. Tijdens je slaap wordt bijvoorbeeld nieuwe informatie van de dag ervoor verwerkt en opgeslagen.
Zo worden nieuw geleerde vaardigheden zo snel mogelijk omgezet in vaste routines, zodat het onbewuste ze verder kan verrichten. Dan kan het bewuste zijn beperkte capaciteit weer voor andere zaken gebruiken. Als je bijvoorbeeld niet meer bewust hoeft na te denken over hoe je iemand moet aanspreken of verwelkomen, kun je je beter richten op de argumenten die hij of zij te berde brengt.
5. Voorkom stress en hulpeloosheid
Gestreste hersenen leren en ontwikkelen minder snel dan normaal. Hersenen kunnen omgaan met stressmomenten tot 30 seconden lang, en daardoor zelfs beter presteren, maar aanhoudende stress is fataal voor je ontwikkeling. Het kan ontstaan door anderen, op het werk of thuis, maar ook door aangeleerde hulpeloosheid. Dit ontstaat wanneer je geen controle voelt over je werk en handelen. Die hulpeloosheid zorgt er niet alleen voor dat je brein minder leert door constante stress, maar ook dat je zelf niet de intentie hebt om je gedrag te veranderen.
Damasio, A. (1994). De vergissing van Descartes. Amsterdam: Wereldbibliotheek.
Sousa, D.A. (2006a). How the Brain Learns. Thousand Oaks, CA: Corwin Press.
Meltzoff, A.N.; Moore, M.K (1977). "Imitation of Facial and Manual Gestures by Human Neonates". Science. 198: 75–78.
Medina, John (2009). Brain rules : 12 principles for surviving and thriving at work, home, and school. Seattle, Wash.: Pear Press.
