Duurzaam samenwerken en het teamrolmodel van Belbin
In het voorjaar maakte ik kennis met Kelly Ruigrok, een jonge onderneemster uit Rotterdam, oprichtster van het Nationaal Duurzaamheid Instituut.
Zij wilde meer weten over Belbin en haar eigen teamrol-scores. Na een onderhoudend gesprek over haar persoon en haar toekomstplannen vroeg zij mij bij het afscheid nemen of ik er voor voelde om tafelgast te zijn in het Transparency House.
Een klein glazen huis dat voor twee dagen op een plein naast het Centraal Station te Den Haag was opgebouwd (zero waste en circulair ingericht, uiteraard) om radio-uitzendingen te verzorgen waarin experts uit het bedrijfsleven, de politiek en de wetenschap met elkaar in gesprek gingen over ‘duurzaam ondernemen’.
Of ik ook wilde komen. Want, zo zei ze, ik was toch immers dé expert op het gebied van ‘duurzaam samenwerken’. Dat was nog niet eerder bij me opgekomen.
Duurzaamheid is hot.
Het woord wordt gebruikt als een kenmerk van biologische systemen die productief, weerbaar en stabiel zijn. En die dat blijven.
De Verenigde Naties hebben 17 duurzame ontwikkelingsdoelen geformuleerd voor 2030 met als intentie de wereld en haar bevolking op een duurzame manier welvarend, rechtvaardig, veilig en gezond te maken. Nu en in de toekomst.
Tegenwoordig wordt het woord gretig geplakt op elk product of elke activiteit waarvan men duidelijk wil maken dat het ‘meer is dan het gewone’, dat het natuur en milieu niet belast, de bronnen niet uitput en ‘voorziet in de behoeften van de huidige generatie zonder de behoeften van de volgende generatie in gevaar te brengen’.
Je kunt duurzaam tuinieren, bankieren en vis vangen, er zijn duurzame grachtenpanden, er is duurzame confetti en duurzame chocola….. Als duurzaam samenwerken een reëel en valide begrip zou zijn, zou het naar dezelfde kenmerken moeten verwijzen om zich te onderscheiden van, ja hoe zeg je dat, gewoon of tijdelijk samenwerken.
Wat zouden dan de kenmerken zijn van duurzaam samenwerken?
Als ik de literatuur en het internet raadpleeg, kom ik op het volgende.
1) Duurzaam samenwerken betekent investeren in duurzame relaties
Duurzaam samenwerken vormt relaties die lang meegaan, die niet ophouden te bestaan op het moment dat het samenwerkingsverband stopt, die je bewaart in je geheugen en opslaat in je netwerk, waarvan je de draad zo weer kan oppakken als de omstandigheden dat vragen. Duurzaam samenwerken verwijst naar een manier van met elkaar omgaan die de onderlinge relaties ‘zo min mogelijk belast’, die de (menselijke) ‘energiebronnen niet uitput’ of ‘ ten koste gaat van hun groeimogelijkheden in de toekomst’.
Een manier van met elkaar omgaan die er op gericht is elkaar steeds verder te helpen en vaardiger te maken in de onderlinge communicatie. Een manier van omgaan met elkaar, dus, waar je van leert, die je kennis en zelfbewustzijn vergroot over wat je kunt en wat je nodig hebt om je werk goed en met plezier te kunnen doen. Hoe aantrekkelijk dit ook klinkt, volgens Guido De Valk* is dit niet makkelijk te realiseren.
De tijdgeest is er niet naar. De meeste samenwerkingsrelaties die wij hebben, stelt hij, zijn gebaseerd op het versterken van ons domein, op het maken van winst, op het vergroten van ons ego.
Ofwel op het realiseren van doelen op korte termijn.
Investeren in duurzame relaties is niet de regel, daar valt nog een wereld te winnen.
*www.devalkleadershipcompany.nl/duurzaam-samenwerken
2) Duurzaam samenwerken is gebaseerd op gedeelde ‘menselijke’ waarden.
Deze waarden zijn grotendeels terug te vinden in de 17 duurzame ontwikkelingsdoelen van de Verenigde Naties, zoals respect voor verschillen, gelijkberechtiging voor iedereen, verantwoordelijkheid en solidariteit. Deze waarden zijn niet altijd duidelijk omschreven. Ze groeien mee met de ontwikkelingen in de maatschappij. Vaak zijn ze onbewust of halfbewust aanwezig en moeten ze telkens opnieuw worden ontdekt, beschreven en gezamenlijk gemaakt.
Dat vraagt om de bereidheid om continu te investeren in goede en langdurige samenwerkingsrelaties en in het benoemen en bewaken van de waarden waarop die zijn gebaseerd.
Volgens Ingrid Bannink· zijn daarvoor 3 dingen van het grootste belang.
A/ Nieuwsgierigheid en belangstelling
Wie zijn de mensen met wie je samenwerkt, waar staan ze voor en waar verlangen ze naar? Wees nieuwsgierig, toon interesse en weet met wie je samenwerkt.
B/ Duidelijkheid over je kernwaarden Maak duidelijk wat je belangrijk vindt in de omgang met anderen en (dus ook) hoe je zelf behandeld wil worden. C/ Goede communicatie Hoe deel je berichten met elkaar, op welk moment en via welk medium? Hoe ga je met conflicten om? Hoe geef je en ontvang je feedback? Het ontwikkelen van je communicatieve vaardigheden is een permanent leerproces.
3) Duurzaam samenwerken is gebaseerd op inzicht in wie je bent, wat je kunt en wat je nodig hebt.
Samenwerken is een hele kunst. En een noodzaak bovendien.
De complexiteit van het werken en het uitoefenen van een beroep in de wereld van vandaag maakt samenwerken onvermijdelijk, op alle niveaus.
Maar om er goed in te zijn, moet je het willen. En kunnen.
Samenwerken houdt in het aangaan van welbewust gekozen onderlinge afhankelijkheden. Het betekent dat je ruimte schept voor andermans bijdrage en de bereidheid hebt om verantwoordelijkheden te delen.
Maar samenwerken is bovenal: leren omgaan met al die verschillende karakters die samen het team vormen. Daar kun je modellen zoals het teamrolmodel van Belbin heel goed bij gebruiken.
Zo’n model geeft inzicht in de diversiteit aan persoonlijkheden en laat je zien wat ieders beste rol en bijdrage aan een team is (en welke niet!). Zo’n model helpt je op weg om deze verschillen te herkennen, te begrijpen, te accepteren en te waarderen. En het leert je, misschien wel het meest van al, aan hoe je daar het beste mee kunt communiceren. Kelly had dat goed gezien. Want zoals gezegd, samenwerken is een hele kunst.
En tenslotte:
4) Duurzaam samenwerken is gericht op een duurzaam resultaat
Duurzame resultaten zijn resultaten die aansluiten bij de zeventien SDG-doelen en die rekening houden met fundamentele menselijke waarden.
Het gaat dus om doelen die bijvoorbeeld bijdragen aan een energie-neutrale en schone toekomst, aan een toekomstbestendige woon- en leefomgeving. Maar het gaat ook om doelen die meewerken aan het verkleinen van de inkomensverschillen, die gericht zijn op een economische groei waar iedereen van kan meeprofiteren en die intimidatie, exploitatie en misbruik van mensen onmogelijk maakt.
Resultaten die op alle niveaus inclusiviteit bevorderen.
noot: artikel verschenen in de Belbin NL nieuwsbrief