André Meester (Belbin Nl) de jarenlange compagnon van Rob Groen kreeg tijdens de recente “Inspiratiedag” het podium om een aantal van zijn ideeën te delen. Ik laat hem graag het woord.
Laat je verrassen door zijn gedachtegang en these en door hoe hij daar dan toch Belbin bij betrekt.
“Ik denk dat het meer bewust worden van die wederzijdse afhankelijkheid een belangrijk ontwikkelthema zal worden in de ontwikkeling van organisaties. Belbin kan daarin een belangrijke en waardevolle rol bij spelen, aangezien het model op wederzijdse afhankelijkheid gebaseerd is.” – André Meester
André zag recent – met z’n kleinkinderen - de 2016 versie van het charmante en fantasievolle Jungle Book. Voor wie het verhaal niet kent of vergeten is weet André het volgende te vertellen: Mowgli is een jongetje dat als “wolfje” opgroeit in de jungle. D.w.z.: hij groeit op in een roedel wolven die geleid wordt door Akela en wordt verder beschermd door Bagheera, een (zwarte) panter. En natuurlijk kunnen alle dieren praten. Vanzelfsprekend Engels. Eén scène trof me bijzonder: Mowgli helpt in ruil voor “kost en inwoning” Baloo de beer bij het verzamelen van honing. Baloo is lui en Mowgli is natuurlijk veel slimmer dan de dieren en beschikt over het vermogen om allerlei trucjes te bedenken om zijn doelen te bereiken. Zo weet hij ook binnen de kortste keren een idioot grote verzameling honingraten in het hol van de beer te krijgen. Genoeg voor de winterslaap van wel 100 beren … Dat gebeurde toen Bagheera een tijdje niet in de buurt was. Maar als die weer terug komt, laat Mowgli zijn slimheid en resultaat “apetrots” aan Bagheera zien. Waarop Bagheera hem zegt: “Ben je nou helemaal gek geworden? Heb je dan helemaal niets geleerd van Akela? Er is geen plaats in de jungle voor dergelijke trucjes! Doe dat maar in het mensendorp”
Voor Meester vat deze uitspraak de bron van onze ecologische problemen mooi samen.
Hij geeft daar verdere uitleg bij: het enorme succes van de mens in het bereiken van door hem gestelde doelen heeft geleid tot de vernietiging van vele ecosystemen. En zal dit blijven doen. Want die doelen vallen natuurlijk nooit samen met wat ecologisch “passend” is.
Je kan ook zeggen: They don’t “fit”, als in “survival of the fittest”, maar anders dan bij dieren in het algemeen is de omvang en impact ervan immens! En ook mooi en niet onbelangrijk uitgebeeld is onze trots op het bereikte resultaat. Lees: op ons technisch vernuft!
Heel kort samengevat gaat het om het simpele patroon: 1. stel een doel 2. maak een plan (en binnen zo’n plan kan dit patroon zich eindeloos, recursief, herhalen!) 3. voer dat plan uit tot het doel bereikt is.
Als je dit patroon ziet als een problematisch basispatroon (en dat doe ik) dan wordt de paradoxale kwaliteit van ons geloof in technologische oplossingen ook duidelijk. We denken dat we volgens precies dit patroon ook “ecologisch herstel” kunnen bereiken. Maar omdat we de ecologie nooit volledig kunnen begrijpen (te complex!) zullen we altijd voor nieuwe verrassingen komen te staan. Altijd zullen onze ingrepen onvermoede, corrigerende reacties oproepen. Corrigerend vanuit een perspectief dat tot dan toe voor ons onzichtbaar was.
Dit inzicht maakt wellicht begrijpelijk dat een andere houding tegenover het ecosysteem waar we deel van uitmaken noodzakelijk is. Waar we gewend zijn te denken vanuit “macht” en “controle” denk ik aan respect, tot uiting komend in “nederigheid” en “overgave”.
Een gevoeld besef van afhankelijkheid.
Een dergelijke houding staat haaks op de trots die onze soort zo kenmerkt en niet zelden ontsiert. Ik noem het soms arrogantie. Frans de Waal, de primatoloog, maakt overigens duidelijk dat zelfs het idee dat we zo “slim” zijn van een vraagteken voorzien mag worden. Want in al onze “slimheid” hebben we niet door hoe “slim” de dieren zijn en met hen de totale natuur feitelijk is!
Gras is Groen en dan kom je automatisch bij Belbin terecht moet André gedacht hebben en daarna bleek de verhaallijn noch lineair noch circulair al had hij alles netjes vooraf ge-Plant (een op LinkedIn geplaatste commentaar met een knipoog naar presentatie en teamrol)
Tijdens zijn inspiratiedag-presentatie gaf André – onder de noemer Belbin revisited - aan dat we in het werken met Belbin tot nu toe misschien teveel gewicht hebben gegeven aan het belang van de door Belbin “ontdekte” teamrollen.
Maar daar zat meer achter want hij vindt dat we…te weinig hebben stilgestaan bij de veel meer impliciete boodschap van Belbin, namelijk dat het werken vanuit teamrollen het ervaren van echte wederzijdse afhankelijkheid mogelijk maakt en stimuleert. Immers, alleen als je daar echt voor kiest, is het mogelijk om ook te kiezen voor “Play your strength”! Doe je dat niet, dan blijft werken met Belbin vergelijkbaar met een trucje. Leiderschap in een Belbin-team is dan ook niet vastgelegd bij één persoon, maar zal in de verschillende fasen van een team ook wisselend ingevuld worden!
Misschien moeten we opnieuw kijken naar de vraag waarom Belbin zo goed werkt!
Ten eerste is daar natuurlijk de taal die met de teamrollen wordt aangereikt en die (helaas?) meestal als een typologie wordt geïntroduceerd. Het zijn echter gedragsclusters, waar verschillende mensen blijkbaar een voorkeur voor hebben. Dat kán de kleur van een sterk persoonlijk karakter hebben, maar dat is lang niet altijd het geval! En ook de context waarbinnen mensen handelen speelt daar een belangrijke rol in.
Belangrijker echter lijkt me dat impliciet het inzicht gehanteerd wordt dat samenwerking in een team zich baseert op wederzijdse afhankelijkheid, waarbij de “trots” van een leider (eindverantwoordelijke?) feitelijk misplaatst is. Zoals ik me altijd weer verbaas over de wijze waarop een Ronaldo als “beste voetballer” geëerd kan worden en we gelijktijdig van een teamsport spreken. We blijken dat idee van wederzijdse afhankelijkheid niet echt te snappen of serieus te nemen …
Het spreekt voor zich dat de organisatorische context waarbinnen een team opereert een dergelijk inzicht wel of niet kan faciliteren. Als bijvoorbeeld de ongelijkheid in beloning binnen een team groot is, dan zal dit hiervoor geen stimulerende conditie zijn!
Ik denk dat het meer bewust worden van die wederzijdse afhankelijkheid een belangrijk ontwikkelthema zal worden in de ontwikkeling van organisaties. Belbin kan daarin een belangrijke en waardevolle rol bij spelen, aangezien het model op wederzijdse afhankelijkheid gebaseerd is.
